η οικονομικη παρουσια της τουρκιας στη θρακη*

Φάνης Μαλκίδης


«…Η Ελλάδα είναι μια χώρα σε πτώχευση. Πλέον δεν μπορεί να μας προσφέρει όφελος. Μόνο μεταξύ μας μπορεί να υπάρξει όφελος. Αυτό είναι ανάγκη να το αντιληφθούμε. Για να ανοίξουν δουλειές πρέπει να ενώσουμε τα χέρια. Δεν πρέπει να διαιρούμαστε…Πλέον πρέπει να σωθούμε από αυτήν τη φτώχεια. Πρέπει να ανοίξουμε δουλειές για τα παιδιά μας, για τους νέους μας. Αυτό το κράτος, αυτή η κυβέρνηση, αυτό το έθνος δεν μπορεί να το κάνει αυτό ! Διότι αυτή η χώρα είναι μια μπατιρισμένη χώρα ! Εμείς θα σας φέρουμε βοήθεια από την Τουρκία ! Θα ανοίξουν βιομηχανίες εδώ ! Θα ανοίξουν δουλειές για όλους τους νέους μας…».
Απόσπασμα ομιλίας της υποψήφιας δημάρχου Κομοτηνής
Σιμπέλ Μουσταφάογλου. Ήφαιστος Κομοτηνής 3 Νοεμβρίου 2010.

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Η παρουσία της Τουρκίας στη Θράκη έχει, από την περίοδο της Συνθήκης της Λωζάννης μέχρι σήμερα, πολυποίκιλες όψεις και η γειτονική χώρα προσπαθεί να έχει παρέμβαση στον πολιτικό, εκπαιδευτικό, πολιτιστικό, κοινωνικό και οικονομικό τομέα.
Είναι γεγονός ότι το τελευταίο χρονικό διάστημα, και όχι αποκλειστικά σ΄ αυτό που Ελλάδα περνά κρίση, η Τουρκία ρίχνει ολοένα και περισσότερο βάρος στην οικονομική της παρουσία στη Θράκη.
Σημαντική οικονομική και πολιτική θέση στην τουρκική οικονομία κρατά η Ελλάδα και ειδικότερα η Θράκη, ενώ οι εισαγωγές (στοιχεία 2008) από την Τουρκία (1.693.266.305 € ) υπερτερούν κατά πολύ τις ελληνικές εξαγωγές (621.674.008€).
Παράλληλα με την αύξηση των τουρκικών εξαγωγών προς την Ελλάδα, παρατηρήθηκε μια σχετική μείωση του μεριδίου των ελληνικών εξαγωγών προς Τουρκία σε σχέση με τις τουρκικές εξαγωγές προς Ελλάδα. Από το 64% των ελληνικών ροών (σε αξία) προς Τουρκία του 2006 στη σχέση αυτή, το 2007 έφτασε στο 37% για να μειωθεί λίγο ακόμη στο 36% το 2008. Συνεπώς τα στοιχεία αυτά αποδεικνύουν την κυριαρχία των τουρκικών εξαγωγών έναντι των ελληνικών σε αυτή τη σχέση. Η Τουρκία εξάγει προς την Ελλάδα και κυρίως στη Θράκη έπιπλα, προϊόντα πετρελαίου, σίδηρο, καουτσούκ, οχήματα, προκατασκευασμένα κτίρια, βιομηχανικά προϊόντα και πλαστικό, αλλά και ψάρια, φρούτα, λαχανικά, έλαια καθώς και λιπάσματα.
Η δραστηριότητα της Τουρκίας στη Θράκη στον τομέα της οικονομίας, είναι μία ακόμη πτυχή στη διαρκή αμφισβήτηση της εθνικής κυριαρχίας στη Θράκη, η οποία γίνεται με μία πιο εκλεπτυσμένη μορφή. Άλλωστε η οικονομία είναι (και) αυτή που έχει χρησιμοποιηθεί στη Θράκη, προκειμένου να γίνει συνείδηση ότι η Τουρκία θα πρέπει να έχει παρουσία στη Θράκη. Έστω και εάν αυτή δεν έρχεται σε συμφωνία με την εθνική ασφάλεια και κυριαρχία στο χώρο.

2. Ορισμένα ερωτήματα

Για την οικονομική παρουσία της Τουρκίας στη Θράκη προκύπτουν μία σειρά από ερωτήματα:

-Δικαιολογούνται από το μέγεθος της αγοράς της Θράκης οι τεράστιες τουρκικές επενδύσεις σε διάφορους τομείς; Και μάλιστα με αποδεδειγμένη απώλεια εσόδων- δε γίνεται λόγος για κέρδη- σε τομείς της οικονομίας όπου λειτουργούσαν για χρόνια τοπικών συμφερόντων μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις;

-Αποτελεί μία μικρή μουσουλμανική μειονότητα, έστω και αν τοπικά είναι ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, μία μειονότητα η οποία κατά βάση απασχολείται στον αγροτικό τομέα, άρα με μειωμένο εισόδημα, πραγματικό κίνητρο για να επενδύσουν τουρκικές εταιρείες στη Θράκη;

- Δικαιολογείται, με όποιο τίμημα, η συνεχή παρότρυνση προς τουρκικές εταιρείες να έλθουν να επενδύσουν στην Ελλάδα;

- Η επίσημη πρόσκληση στην τουρκική επιχειρηματική τάξη να «επενδύσει» στη Θράκη, στην παρούσα συγκυρία, δεν δημιουργεί προϋποθέσεις δημιουργίας ανεξάρτητου οικονομικού χώρου ελεγχόμενου από την Τουρκία και τα κεφάλαιά της; Και μάλιστα να γίνουν επενδύσεις άνευ όρων σε μία περίοδο κατά την οποία ο τοπικός πληθυσμός υποφέρει πολύ περισσότερο σε σχέση με αυτόν της υπόλοιπης χώρας, συνεπώς είναι σαφώς πιο ευάλωτος;

-Μπορεί να λειτουργήσει μία τουρκική επιχείρηση στη Θράκη με ελληνικούς όρους, δηλαδή με αυξημένο κόστος δανειοδότησης και σαφώς πιο αυξημένο κόστος εργασίας; Για παράδειγμα αναφέρουμε τουρκικές εταιρείες που λειτουργούν στην Θράκη με τιμές προϊόντων και υπηρεσιών μειωμένες μέχρι και 150-200% (!) σε σχέση με τις τιμές των ελληνικών εταιρειών. Και βεβαίως προκύπτει το ερώτημα πως μπορεί να επιβιώνει μία τουρκική εταιρεία με τέτοια τιμολόγια αν δεν υπάρχει οικονομική ενίσχυση – επιδότηση; Γιατί εάν δεν «επιδοτείται» από το κράτος πως μπορεί να αντέξει στη Θράκη, όπου η οικονομική δραστηριότητα και άλλοι οικονομικοί δείκτες (ανεργία, επίπεδο μισθών, φτώχεια) είναι το χαμηλότερο στην Ελλάδα και από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη;

-Ποια είναι η πραγματική προέλευση των «τουρκικών» χρημάτων που έχουν ή επίκειται να επενδυθούν στην αναμφισβήτητη τουρκική προσπάθεια προσεταιρισμού των μουσουλμάνων της Θράκης, ενώ διαπιστώνουμε πλέον ότι οι διεθνείς πιέσεις που εκδηλώθηκαν στην Ελλάδα με την μορφή μιας διαρκούς οικονομικής πίεσης, δεν έχουν στόχο την διασφάλιση των ξένων «δανειστών» αλλά την αλλαγή του χάρτη στην περιοχή;

3. Αντί επιλόγου

Η οικονομική παρουσία της Τουρκίας στη Θράκη αποτελεί μία σημαντική παράμετρος για την πολιτική της στην περιοχή. Με αιχμή τις κρατικές επιχειρήσεις και φιλικά προσκείμενους προς το κράτος επιχειρηματίες, προσπαθεί ενισχύσει την παρουσία της στη Θράκη η/και να εγκατασταθεί στο χώρο, έχοντας αυταπόδεικτα λόγω μίας σειράς παραγόντων (μικρή αγορά, ελάχιστος όγκος εργασιών μπροστά στην μεγάλη επένδυση, χαμηλής ποιότητας προϊόντα, κ.ά) εμφανή οικονομική ζημία.
Ωστόσο αυτό δεν απαγορεύει την οικονομική παρουσία της Τουρκίας να διευρύνεται και να έχει συνεχώς νέες πτυχές. Και μάλιστα όχι μόνο σε χώρους όπου έχει συγκριτικό πλεονέκτημα (π.χ αγροτικά προϊόντα) αλλά και σε άλλους όπου δίνονται εκτός από τα ουσιαστικά και συμβολικά μηνύματα. Στη Θράκη, για να παραφράσουμε τη γνωστή θέση, το (τουρκικό) κεφάλαιο έχει και πατρίδα και ιδεολογία.


*Όλη η έρευνα για την οικονομική παρουσία της Τουρκίας στην Θράκη δημοσιεύεται στο περιοδικό ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ, Νοέμβριος 2010.