θρακη και τουρκια

Φάνης Μαλκίδης
Εφημερίδα Αδέσμευτος Τύπος της Κυριακής 6ης Ιουνίου 2010

Τα δεδομένα

Η πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού της Τουρκίας και της πολυπληθούς του συνοδείας, η οποία μας θύμισε παλαιότερες εποχές, άνοιξε ένα νέο κύκλο στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Κύκλος ο οποίος θα έχει μεγάλη διάρκεια, αν κρίνουμε, από τα μνημόνια που υπογράφτηκαν- συνολικά 21- τη σύσταση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας και από τις εκατέρωθεν δηλώσεις, ειδικά από την Τουρκική πλευρά.
«Ο αριθμός και το βάθος των συμφωνιών που υπογράψαμε είναι ένδειξη της ιστορικότητας της συνάντησης», είπε ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, ενώ ο Τούρκος ομόλογός του δήλωσε ότι «το casus belli που έχει κηρύξει η Τουρκική Εθνοσυνέλευση σε περίπτωση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια, δεν μπορεί να αρθεί μονομερώς και ότι κάτι τέτοιο συναρτάται προς την πορεία των διερευνητικών συνομιλιών για την υφαλοκρηπίδα». Θυμίζουμε ότι σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι η υφαλοκρηπίδα ανήκει σ΄ αυτήν, αν και μπορεί να συζητηθεί η διευθέτησή της, από τρίτους, εν προκειμένω από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Οι σχετικές δηλώσεις προετοιμασίας του εσωτερικού ακροατηρίου έχουν ήδη γίνει.
Ο Ερντογάν σχετικά με τις παραβιάσεις στο Αιγαίο πρότεινε «τον αφοπλισμό των ελληνικών και τουρκικών αεροσκαφών όταν εκτελούν πτήσεις», ενώ για το Κυπριακό, δήλωσε πως «η Τουρκία είναι αποφασισμένη να συνεχιστούν οι διαβουλεύσεις από το σημείο που τις άφησαν οι προηγούμενοι πρόεδροι πριν την «εκλογή» Έρολγου στα κατεχόμενα». Η δήλωσή του ότι μέχρι το τέλος του χρόνου «θα πετύχουμε το στόχο μας», εκτός από ευσεβείς τουρκικούς πόθους, προφανώς θα αποτελεί μία προτεινόμενη λύση, στη βάση μίας νέας έκδοσης του σχεδίου Ανάν.
Για την Ελλάδα, είναι γεγονός ότι αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα η επαναλειτουργία της Θεολογικής σχολής της Χάλκης καθώς και την απόδοση του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ζητήματα για τα οποία ο Τούρκος πρωθυπουργός δήλωσε «έτοιμος να πράξει τα αυτονόητα, συνδέοντας όπως συμβαίνει πάντα, τις «παραχωρήσεις» αυτές με την εκλογή των μουφτήδων στη Δυτική Θράκη, και με το θέμα των ιμάμηδων, ώστε να υπάρξει, παραλληλισμός με τα ισχύοντα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπου η κυβέρνηση, έδωσε το δικαίωμα στους υποψήφιους πατριάρχες να αποκτούν τουρκικής υπηκοότητα».
Οι 21 συμφωνίες, μνημόνια και διακηρύξεις, που υπεγράφησαν αποτελούν στην πραγματικότητα, μία σημαντική εξέλιξη στις διμερείς σχέσεις. Μεταξύ των άλλων συμφωνήθηκαν και υπογράφτηκαν τα εξής: η Κοινή Πολιτική Διακήρυξη για την σύσταση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, το Πρωτόκολλο για τακτικές πολιτικές διαβουλεύσεις μεταξύ των Υπουργείων Εξωτερικών, η Συμφωνία σχετικά με την επικερδή απασχόληση των εξαρτώμενων μελών των διπλωματικών αποστολών, η Δήλωση για την άρση των περιορισμών που ισχύουν στους μεθοριακούς σταθμούς Καστανέων-Παζαρκουλέ, το Μνημόνιο Κατανόησης για την προώθηση της συνεργασίας σε θέματα επενδύσεων, η Διακήρυξη για την προώθηση της οικονομικής και επιχειρηματικής συνεργασίας, το μνημόνιο Κατανόησης για θέματα προστασίας δασών, για την συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, το μνημόνιο Κατανόησης για τη συνεργασία σε θέματα επιστήμης και τεχνολογίας, και για τη συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης, το Μνημόνιο για την ανάπτυξη των σιδηροδρομικών και συνδυασμένων μεταφορών, η Διακήρυξη στους τομείς των Τεχνολογιών Πληροφορικής, Επικοινωνιών και των Ταχυδρομικών Υπηρεσιών, η Διακήρυξη για την ανάπτυξη της συνεργασίας στον τομέα των οδικών μεταφορών, η διακήρυξη για την κατάργηση της υποχρέωσης θεώρησης για τους κατόχους τουρκικών ειδικών διαβατηρίων, η διακήρυξη συνεργασίας στον τομέα του πολιτισμού και του τουρισμού, το πρωτόκολλο συνεργασίας των δύο κρατικών ειδησεογραφικών πρακτορείων, το μνημόνιο Κατανόησης για την Τεχνική Συνεργασία μεταξύ των Οργανισμών Τυποποίησης, το Μνημόνιο Κατανόησης για τη συνεργασία μεταξύ της Ελληνικής και της Τουρκικής Ένωσης Τραπεζών. Αυτό που έχει πολύ ενδιαφέρον είναι η Διακήρυξη επί θεμάτων παράνομης μετανάστευσης, ασύλου, οργανωμένου εγκλήματος, διακίνησης ναρκωτικών και προστασίας του πολίτη, η οποία η Τουρκία θα δέχεται τους λαθρομετανάστες που διέρχονται από το έδαφός της προκειμένου να έλθουν στην Ελλάδα.
Κάτι που θα έπρεπε να γίνεται χωρίς περαιτέρω διαπραγμάτευση ήδη με τη συμφωνία επαναπροώθησης, η οποία όμως δεν εφαρμόζεται με αποτέλεσμα να εντείνεται το ζήτημα εδώ και χρόνια. Επίσης η συγκυρία της επίσκεψης συνδυάστηκε με την οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα, για την οποία ο υπουργός εξωτερικών εκφράστηκε με απαξίωση, μία βοήθεια που μπορεί να σχολιαστεί ποικιλοτρόπως….

Ο Ερντογάν και η Θράκη
Όπως είχε πει ο παλιός πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Μιτεράν «αποτελεσματική πολιτική είναι η τέχνη της διαχείρισης των συμβόλων».
Η δημοσιοποίηση της επίσκεψης της τουρκικής αντιπροσωπείας δεν έπιασε απροετοίμαστη τη Θράκη και τους κατοίκους της, απλώς εξέπληξε με τη σημειολογία της. Για τους Θρακιώτες, η 14η Μαΐου είναι η ημέρα απελευθέρωσής τους το 1920, μετά από 600 (!) χρόνια. Η ημέρα αυτή επιλέχθηκε να επισκεφθεί την Ελλάδα ο πρωθυπουργός της Τουρκίας και μάλιστα είχε προετοιμασθεί και η επίσκεψή του και στη Θράκη. Αυτή αναβλήθηκε, σύμφωνα με τις δηλώσεις του ίδιου του Ερντογάν, ως «χειρονομία καλής θέλησης» έναντι της Ελλάδας, λόγω της οικονομικής συγκυρίας και «για να μην παρεξηγηθεί η επίσκεψη». Επίσης η έλευση της τουρκικής αντιπροσωπείας έγινε σε μία περίοδο όπου ανά την Ελλάδα και τον κόσμο, οι προσφυγικής καταγωγής Θρακιώτες, Πόντιοι, Μικρασιάτες, τιμούν τη Γενοκτονία 1.000.000 προγόνων τους. Για το ζήτημα το οποίο υποβαθμίστηκε, αν όχι εξαφανίστηκε, οφείλουμε να πούμε περισσότερα και μάλιστα πιο συγκεκριμένα στο μέλλον, αφού κάθε Μάιο οι τουρκικές ενέργειες ακύρωσης της ημέρας μνήμης της Γενοκτονίας, έχουν αποκτήσει χαρακτήρα εθίμου…..
Είναι γνωστό ότι ένας από τους κύριους μοχλούς πίεσης της τουρκικής πολιτικής προς την Ελλάδα, αποτελεί η Θράκη. Με μέσο το Τουρκικό προξενείο της Κομοτηνής, επιχειρείται αρχικώς η χειραγώγηση των μουσουλμανικών μειονοτήτων, εκπέμποντας μηνύματα «συμβολικής και ουσιαστικής συνδιοίκησης» στην Θράκη.
Παράλληλα εκτός από την προφανή εξωτερική απειλή και την αμφισβήτηση της κυριαρχίας της Ελλάδας στη Θράκη, υπάρχει και μία εσωτερική πτυχή αφού η κοινωνική και πολιτική συγκρότηση στην περιοχή, έχει μεγάλη Τουρκική δραστηριότητα.
Α) οικονομική, ήδη έχει δοθεί στη δημοσιότητα η πρόθεση τουρκικών εταιρειών να αγοράσουν τα κουφάρια των βιομηχανιών στην Θράκη, Β) πολιτική με την διαχείριση της μειονοτικής ψήφου και Γ) κοινωνική- θρησκευτική, με την εκλογή των μουφτήδων και του μη διορισμού των ιμάμηδων από το ελληνικό κράτος, διαιωνίζοντας την εξάρτηση των θρησκευτικών λειτουργών από την Τουρκία.
Το σχέδιο που έχει σαν στόχο έχει την ομαδοποίηση της μειονότητας με βάση τη θρησκεία και η πολιτική της τουρκοποίησης των μουσουλμάνων πρέπει να σταματήσει.
Όπως και πρέπει να λυθεί το ζήτημα των σχολείων όπου διδάσκεται μόνο η τουρκική γλώσσα, καταπιέζοντας και εξαφανίζοντας τις άλλες μειονοτικές γλώσσες, την πομακική και τη Ρωμανί.
Το ζητούμενο για τη Θράκη σήμερα σε σχέση με την Τουρκία, είναι η απαλλαγή από τον τουρκικό εναγκαλισμό, ο εκδημοκρατισμός της κοινωνίας των μουσουλμανικών μειονοτήτων της Θράκης να αποκτήσει η μειονοτική κοινωνία πολυφωνία, αυτόνομη έκφραση, ταυτότητα και αυτοπροσδιορισμό, όπου έχει καταπιεσθεί και συμπιεσθεί (Πομάκοι-Ρωμά).
Η κατάρρευση των δομών του τουρκικού κράτους στη Θράκη, δομές που θυμίζουν Ερεκνεγκόν, δηλαδή κράτος- παρακράτος, αποτελεί βήμα ενίσχυσης της εθνικής κυριαρχίας, παράδειγμα απελευθέρωσης και εκσυγχρονισμού των μουσουλμάνων, αποκόπτοντάς τους από τους εθνικιστές κεμαλικούς Τούρκους.
Η τουρκική πολιτική όπως αυτή εμφανίστηκε με την πρόσφατη επίσκεψη του Ερντογάν δεν πρέπει να συνεχιστεί άλλο για τη Θράκη. Η εφαρμογή μίας ελληνικής πολιτικής για την περιοχή, την πλειονότητα και τη μειονότητα, δεν πρέπει να εξαρτάται από μία ξένη δύναμη που εδώ και δεκάδες χρόνια αμφισβητεί την εθνική κυριαρχία. Για να πάνε μπροστά οι διμερείς σχέσεις οφείλουν να κοιτούν και πίσω, δηλαδή την ιστορία. Αυτή είναι η βασική θέση όλων των θεωριών των Διεθνών Σχέσεων.